Αναμφίβολα, η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι ανεκτίμητη. Περισσότερο, ο θάνατος ενός νέου ανθρώπου τραγικός. Όταν, μάλιστα, αυτός δεν οφείλεται σε φυσικά αίτια, υπάρχει έγκλημα, έγκλημα και αυτουργός του. Σκοπός, όμως, του παρόντος άρθρου δεν είναι η αναζήτηση των ιδιαίτερων συνθηκών που οδήγησαν στον τραγικό χαμό του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Η υπόθεση έχει πάρει το δρόμο της Δικαιοσύνης και επαφίεται στη δικαστική εξουσία να ρίξει άπλετο φως και να επιβάλει ποινές στους ενόχους. Έχοντας ως δεδομένη τη συντριπτική οδύνη όλων μας για το θάνατό του, ανεξαρτήτως ηλικίας, κοινωνικής τάξης ή ιδεολογικής τοποθέτησης, θα προσπαθήσουμε να αναζητήσουμε τις βαθύτερες αιτίες και να συμβάλουμε, έτσι, στην πρόληψη ενός παρόμοιου περιστατικού.
Ο τίτλος είναι ορμώμενος από τις αντιφατικές κριτικές που θα δεχτεί ο ασκών την εξουσία οτιδήποτε και αν κάνει. Είναι αριστερή πολιτική να επιτρέπεται η καταστροφή δημόσιας περιουσίας ή περιουσίας συμπολιτών μας για να διαμαρτυρηθούν κάποιοι για την ανισοκατανομή του πλούτου και τον κοινωνικό αποκλεισμό και δεξιά πολιτική να περιφρουρείται η Δημόσια Τάξη με αυστηρότητα και δυνητικά με τη χρήση βίας; Πρέπει να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να αποφασίσουμε ποια στάση πρέπει να τηρήσουν οι εκπρόσωποί μας για να αποτρέψουν ή να αντιμετωπίσουν αυτό που η δημοσιογραφική αργκό καθιέρωσε ως «επεισόδια στο Κέντρο». Χωρίς κοινωνική συναίνεση, καμία πολιτική δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Θα έπρεπε ίσως να προλάβω αντιδράσεις διαχωρίζοντας το δικαίωμα του πολίτη να διαδηλώνει για τα αιτήματά του από τα επεισόδια. Αλλά και ο εκφυλισμός των διαδηλώσεων σε τροχοπέδη της λειτουργίας των δρόμων και των καταστημάτων του Κέντρου, και κυρίως σε θερμοκοιτίδα των επεισοδίων, μάλλον δεν τις εξαιρεί από το γενικότερο προβληματισμό: Πρέπει η αστυνομία να τις περιφρουρεί; Αν ναι, με ποιο τρόπο; Θα έπρεπε να περιοριστούν σε συγκεκριμένους χώρους, ώστε να είναι ευκολότερα ελεγχόμενες; Σίγουρα καμία απάντηση δε θα βρει καθολική αποδοχή. Πρέπει, όμως, να δώσουμε σαφείς απαντήσεις βάσει της αρχής της πλειοψηφίας, που αποτελεί την πεμπτουσία της Δημοκρατίας. Επεισόδια σε διαδηλώσεις ή επετείους φαίνεται αναπόφευκτο να συμβούν ξανά στο μέλλον αν επικρατήσει η λογική της απραξίας.
Παρότι δεν υπάρχει ακόμα τελεσίδικη δικαστική απόφαση, όλα δείχνουν ότι στο περιστατικό του προηγούμενου Δεκεμβρίου υπήρχε κατάχρηση εξουσίας από έναν ανώνυμο αστυνομικό, όπως στην τραγική απώλεια του Μιχάλη Καλτεζά το 1985. Αναδύεται έτσι, μια άλλη πτυχή του προβλήματος. Δεν είναι η επικοινωνιακή διαχείριση της εικόνας της Ελληνικής Αστυνομίας, με το χαρακτηρισμό του «μεμονωμένου περιστατικού», που πρέπει να μας απασχολήσει. Αλλά η πρόληψη για την επιλογή αυτών που φέρουν όπλα και εξουσιοδοτούνται να περιφρουρούν την έννομη τάξη. Εξαιρετικά δύσκολη επιλογή, ιδίως αν ο πήχης τεθεί –και πρέπει να τεθεί– να εκπληρούν καθολικά οι αστυνομικοί, μηδενός εξαιρουμένου, τις προϋποθέσεις της οπλοκατοχής.
Αναζητώντας απαντήσεις και ακολουθώντας την αλληλουχία των ερωτημάτων, καταλήγουμε στα αίτια των διαμαρτυριών, τον ιδεολογικό μανδύα των αντιεξουσιαστών: έλλειμμα δημοκρατίας, κοινωνικός αποκλεισμός, φτώχεια και ανισοκατανομή του εισοδήματος. Η νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος και το Σύνταγμα του 1975 εδραίωσαν τη Δημοκρατία δίνοντας τέλος στα χρόνια της αναντιστοιχίας της κοινωνικής βούλησης με την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Ακόμα και η διαπλοκή που συνδέθηκε με την αδειοδότηση των Μ.Μ.Ε. αναπληρώθηκε μερικώς από την πολυφωνία και την ελεύθερη διατύπωση γνώμης στο Διαδίκτυο. Για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, δε θα κουράσω με αριθμούς και συγκρίσεις με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αρκεί η διάχυτη αίσθηση ή μάλλον η βεβαιότητα ότι η γενιά μας θα ζήσει χειρότερα από την προηγούμενη. Η μόρφωση δεν μπορεί να εγγυηθεί πια την κοινωνική ανέλιξη και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου: ανεργία, ετεροαπασχόληση, χαμηλοί μισθοί, ανασφάλιστη εργασία ανεξαρτήτως πτυχίων και μεταπτυχιακών. Γιατί, όμως, δεν εξετάζουμε πως έζησε η προηγούμενη γενιά συγκριτικά με την οποία όντως θα ζήσουμε χειρότερα; Η ευημερία των γονιών μας βασίστηκε στον εξωτερικό δανεισμό και την εξάπλωση της καταναλωτικής πίστης. Αναντίστοιχη με την παραγωγική βάση της χώρας, πόσο θα μπορούσε να διαρκέσει; Θα ζήσουμε χειρότερα, λοιπόν, από μια γενιά που η ευημερία της ήταν επίπλαστη. Εκτός από το τερατώδες δημόσιο χρέος, η χειρότερη “κληρονομιά” της προηγούμενης γενιάς είναι η κατασπατάληση των πόρων που εισέρευσαν από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα τη δεκαετία του 1980 για καταναλωτικούς και όχι επενδυτικούς σκοπούς, όπως προορίζονταν.
Αν θέλουμε, όμως, να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο, οι γονείς μας μάς προσφέρουν οικονομική ασφάλεια που εκείνοι δεν είχαν από τους δικούς τους: στέγη, δαπάνες για φροντιστήρια και σπουδές, οικονομικές ενισχύσεις σε περιόδους ανεργίας και ισχνών αγελάδων, ίσως και μια ελευθερία επιλογών στη ζωή μας, που εκείνοι στερήθηκαν στην ηλικία μας. Επιπρόσθετα, η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια και το σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης –επιτεύγματα πολιτικών και προηγούμενης γενιάς– απέτρεψαν την υπανάπτυξη αρχικά και την πτώχευση στη συνέχεια, που σίγουρα θα είχαν έρθει. Τέλος, αγαθά πολυτελείας για την εποχή τους έγιναν κτήμα και των σχετικά φτωχών του κοινωνικού συνόλου, από το ψυγείο και την έγχρωμη τηλεόραση έως το κινητό τηλέφωνο. Δεν ξέρω αν με όλα αυτά η προηγούμενη γενιά αθωώνεται για τις αμαρτίες ή, ακριβέστερα, τους παραλογισμούς της. Εμείς, όμως, πρέπει να τα λάβουμε υπόψη. Όχι μόνο για να έχουμε αντικειμενική εικόνα της πραγματικότητας όταν διαμαρτυρόμαστε ή δικαιολογούμε τους διαμαρτυρόμενους, αλλά και γιατί διδασκόμενοι από τα λάθη του παρελθόντος, μπορεί να δώσουμε στα παιδιά μας ένα καλύτερο μέλλον…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «University Press» τον Δεκέμβριο του 2009.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου