Η φωτογραφία μου
Master of Science in Economics, Athens University of Economics and Business.

Ελλάς Ελλήνων… Οφειλετών!

Πώς φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση να χρωστούν τόσο πολλοί, τόσο πολλά σε μία χώρα; Το σημερινό μας άρθρο προσπαθεί να ακτινογραφήσει την εξέλιξη του φαινομένου από τις αρχές της κρίσης.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία:
Α) Περισσότεροι από 4,3 εκατομμύρια Έλληνες οφείλουν αθροιστικά σχεδόν 94 δισεκατομμύρια ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο.
Β) Περισσότεροι από 300 χιλιάδες οφείλουν αθροιστικά σχεδόν 17 δισεκατομμύρια ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας.
Γ) Επιχειρήσεις και ελληνικά νοικοκυριά έχουν σταματήσει να εξυπηρετούν σχεδόν 1 στα 2 δάνεια στις τράπεζες.


Α)  Ληξιπρόθεσμα προς το Δημόσιο

Αποτελεί ειρωνεία της τύχης ότι τα λιγότερα από 40 δισεκατομμύρια ευρώ των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο στο τέλος του 2009 αποτέλεσαν αφορμή για το πολυσυζητημένο «λεφτά υπάρχουν», που σημάδεψε τις εκλογές του Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου. Χρέη που όχι μόνο δεν εισπράχθηκαν, αλλά υπερδιπλασιάστηκαν στην επταετία που ακολούθησε.




Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα με στοιχεία από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ):
– Τα 38,7 δισεκατομμύρια του Νοεμβρίου του 2009 εκτοξεύτηκαν σε 93,9 δισεκατομμύρια ευρώ τον φετινό Σεπτέμβριο.
– Η αύξηση ήταν σχεδόν γραμμική από χρόνο σε χρόνο, με εξαίρεση την οριακή μείωση του 2013.
– Χονδρικώς, από 6 έως 12 δισεκατομμύρια ευρώ κατ’ έτος.

Είναι, δε, ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση θα είναι η φετινή, έστω κι αν δεν είναι διαθέσιμα ακόμα τα στοιχεία για τους δύο τελευταίους μήνες του χρόνου. Τα οποία, προφανώς, θα ανεβάσουν ακόμα περισσότερο τον λογαριασμό των 11,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2016.




Σοκάρουν επίσης τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα είναι μακράν πρώτη σε οφειλές στην εφορία μεταξύ και των «19» της Ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, στη χώρα μας αυτές έχουν φθάσει το 50% του ΑΕΠ, στη δεύτερη κατά σειρά Μάλτα δεν ξεπερνούν ούτε το 15%, στην τρίτη Κύπρο είναι περίπου ίσες με το 10%, ενώ σε όλες τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης κινούνται χαμηλότερα κι από αυτό.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οι γιγαντιαίες οφειλές των πολιτών προς το Ελληνικό Δημόσιο συνυπάρχουν με μη αμελητέες οφειλές του Ελληνικού Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα.




Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα με στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους από το τέλος του 2011, οι οφειλές του Δημοσίου δεν έπεσαν κάτω από τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος καμίας χρονιάς. Τον Δεκέμβριο του 2012, μάλιστα, πλησίασαν τα 10 δισ. Τον πρόσφατο Οκτώβριο ξεπερνούσαν τα 6 δισ., όντας σε παρόμοια επίπεδα με τον Δεκέμβριο του προηγούμενου χρόνου.

Εν ολίγοις, ένα πρόβλημα που διαιωνίζεται δίνοντας την εντύπωση ότι δεν πρόκειται να επιλυθεί ποτέ…


Β)  Ληξιπρόθεσμα προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία

Οι οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία διπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2009. Χονδρικώς, από 8 σε 17 δισεκατομμύρια ευρώ. Ως αποτέλεσμα, αντιστοιχούν πλέον περίπου στο 10% του ΑΕΠ.




Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα με στοιχεία από το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), η αύξηση στη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν γραμμική: 1-1,5 δισεκατομμύρια ευρώ κατ’ έτος.

Φέτος, για πρώτη χρονιά από το 2010, είναι πολύ πιθανό η αύξηση να είναι μικρότερη του 1 δισ., αφού τρεις μήνες πριν από το τέλος του χρόνου οι νέες οφειλές που έχουν προστεθεί από την αρχή του είναι μισό δισεκατομμύριο ευρώ. 

Μια επιβράδυνση που μπορεί να ερμηνευτεί με συγκρατημένη αισιοδοξία.


Γ)  Ληξιπρόθεσμα προς τις Τράπεζες

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα έχει το τρίτο υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών δανείων στον κόσμο (37%). Λιγότερο μόνο από την Κύπρο και τον Άγιο Μαρίνο.




Βέβαια, αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας σταδιακής επιδείνωσης στην εξυπηρέτηση των δανείων που ξεκίνησε το 2009, όπως φαίνεται ανάγλυφα και στο διάγραμμα. Συγκεκριμένα:
– Το 7% των κόκκινων δανείων έγινε 37% στο διάστημα μιας 7ετίας.
– Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης (σχεδόν 18 ποσοστιαίες μονάδες) έλαβε χώρα τη διετία 2012-2013.
– Το 2014, η τάση επιβραδύνθηκε αισθητά, όταν όμως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν ξεπεράσει το 30% του συνόλου.




Είναι χαρακτηριστικό ότι την ίδια εποχή που τα τραπεζικά δάνεια στην Ελλάδα κοκκίνιζαν όλο και περισσότερο, τα κόκκινα δάνεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρέμεναν σταθερά σε χαμηλά επίπεδα, μεταξύ 5 και 7% περίπου του συνόλου.

Μεγάλη ανησυχία, τέλος, προκαλεί ότι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα των τραπεζών, όντας πλέον ισοδύναμα με πάνω από το 60% του ΑΕΠ, πλησιάζουν επικίνδυνα και τις καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες αθροίζουν σήμερα σε περίπου 220 δισεκατομμύρια ευρώ (από λιγότερα από 70 δισ. στο τέλος του 2009). Όντας εδώ και πολλούς μήνες περισσότερα ακόμα και από την εθνική παραγωγή. Μια ανάσα πλέον από το 125% του ΑΕΠ (από λιγότερα από το 30% του ΑΕΠ στο τέλος του 2009).





Η υπέρμετρη διόγκωση των χρεών των ελλήνων πολιτών από την αρχή της κρίσεως (υπερτριπλασιασμός σε ονομαστικούς όρους και υπερτετραπλασιασμός σε όρους ΑΕΠ) αποκαλύπτει κι αυτή τα πήλινα πόδια της πρότερης ευημερίας τους. Σήμερα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τον αριθμό των ετών που θα απαιτηθούν για την επιστροφή των ληξιπροθέσμων στα επίπεδα του 2009.

Στις προτάσεις που έχουν διατυπωθεί, περιλαμβάνονται η ενιαία ρύθμιση για όλες τις οφειλές ανεξαρτήτως πηγής (Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες), η διαγραφή σημαντικού μέρους των προσαυξήσεων και των τόκων υπερημερίας, η προσφορά μεγάλου αριθμού δόσεων αποπληρωμής στους οφειλέτες και η μείωση της υπερβολικής φορολογίας.

Σίγουρα, η εφαρμογή των εν λόγω προτάσεων θα αποτυπώσει πιο ρεαλιστικά την κατάσταση, θα δώσει ανάσες στους δανειολήπτες και θα επιβραδύνει τον ρυθμό δημιουργίας νέων χρεών. Μακροπρόθεσμα, όμως, μόνο η επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην ανάπτυξη και του Ελληνικού Δημοσίου στις αγορές δανειακών κεφαλαίων θα παρέχει νέα ρευστότητα – την αναγκαία για να αρχίζουν να εξοφλούνται χρέη…


Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Economia.gr στις 30 Δεκεμβρίου 2016:


Υποσημειώσεις:

1. Σύμφωνα με την «Παρακολούθηση Φορολογικής Διοίκησης 2016» της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, στις 30 Σεπτεμβρίου 2016, το ληξιπρόθεσμο χρέος ήταν 93,935 δισεκατομμύρια ευρώ και ο συνολικός αριθμός οφειλετών 4.304.752. Πιο συγκεκριμένα, το ληξιπρόθεσμο χρέος έως τις 30 Νοεμβρίου 2015 («Παλαιό Ληξιπρόθεσμο Χρέος») ήταν 82,197 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ αυτό που δημιουργήθηκε φέτος μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2016 («Νέο Ληξιπρόθεσμο Χρέος») 11,738 δισεκατομμύρια ευρώ.

2. Σύμφωνα με την 3η τριμηνιαία έκθεση προόδου του έτους 2016 του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών, στις 30 Σεπτεμβρίου 2016, 303.821 οφειλέτες είχαν συνολικές οφειλές 16,92 δισεκατομμυρίων ευρώ (16.923.509.027,87 ευρώ).

3. Σύμφωνα με την «Έκθεση για τους Επιχειρησιακούς Στόχους Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων» της Τράπεζας της Ελλάδος, στο τέλος Ιουνίου 2016, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ανέρχονταν στα 108,4 δισεκατομμύρια ευρώ, ισοδύναμα στο 45,1% του συνόλου των ανοιγμάτων. Στα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα περιλαμβάνονται ρυθμισμένα δάνεια και δάνεια με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών.

4. Τα στοιχεία αυτά δημοσίευσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε έκθεσή του για τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους.

5. Οι οφειλές του Δημοσίου προκύπτουν από το άθροισμα των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της γενικής κυβέρνησης και των εκκρεμών επιστροφών φόρων. Ληξιπρόθεσμες θεωρούνται οι υποχρεώσεις προς τρίτους (εκτός γενικής κυβέρνησης) που δεν εξοφλήθηκαν μετά την παρέλευση 90 ημερών από την ημερομηνία οφειλής.

6. Στο Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) διαβιβάζονται από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης οι οφειλές άνω των 5.000 ευρώ των εργοδοτών ή ασφαλισμένων που δεν εξόφλησαν, δεν ρύθμισαν την οφειλή ή απώλεσαν τη ρύθμιση στον φορέα τους.

7. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ελληνικό ΑΕΠ διαμορφώθηκε το 2015 σε 175,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Άρα, τα 93,9 δισεκατομμύρια ευρώ των ληξιπρόθεσμων προς το Δημόσιο στις 30/9/2016 αντιστοιχούν στο 53,4% του ΑΕΠ. Τα 16,9 δισεκατομμύρια ευρώ των ληξιπροθέσμων προς τα ασφαλιστικά ταμεία στις 30/9/2016, στο 9,6% του ΑΕΠ. Και τα 108,4 δισεκατομμύρια των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών στο τέλος Ιουνίου, στο 61,7% του ΑΕΠ. Ενώ, αθροιστικά, τα 219,2 δισεκατομμύρια όλων των ληξιπροθέσμων, στο 124,8% του ΑΕΠ. Δεδομένου ότι δεν έχουμε στοιχεία για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα στις 30/9/2016, αλλά μόνο για το τέλος Ιουνίου 2016, η άθροιση τους με τα ληξιπρόθεσμα προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία στη συγκεκριμένη ημερομηνία είναι οιονεί αυθαίρετη. Αναγκαία, όμως, για να έχουμε μια κατά προσέγγιση εικόνα του συνόλου των ληξιπροθέσμων από τα πιο πρόσφατα στοιχεία.

8. Σύμφωνα με τους ορισμούς της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια περιλαμβάνονται δάνεια με καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών και δάνεια αβέβαιης είσπραξης χωρίς τη ρευστοποίηση εξασφάλισης, ανεξαρτήτως ημερών καθυστέρησης.

9. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2016, τα περισσότερα μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια (ως ποσοστό του συνόλου των δανείων) στον κόσμο έχουν κατά σειρά η Κύπρος (47%) ο Άγιος Μαρίνος (44,2%) και η Ελλάδα (37%).

10. Συγκεκριμένα, για το τέλος Ιουνίου 2016 που διαθέτουμε στοιχεία τόσο για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (108,4 δισεκατομμύρια ευρώ) όσο και για τις καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών (122,7 δισεκατομμύρια ευρώ), τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ήταν στο 88,4% των καταθέσεων.

11. Στις 30/11/2009, τα ληξιπρόθεσμα προς το Δημόσιο ανέρχονταν σε 38,7 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τη ΓΓΔΕ. Στις 31/12/2009, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία ανέρχονταν σε 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με το ΚΕΑΟ. Το 2009, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ανέρχονταν στο 8,9% του συνόλου των ανοιγμάτων, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Άρα, κατά προσέγγιση στα 21,4 δισεκατομμύρια ευρώ (αν λάβουμε υπόψη ότι τα 108,4 δισεκατομμύρια ευρώ των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στο τέλος Ιουνίου 2016 αντιστοιχούσαν στο 45,1% του συνόλου των ανοιγμάτων). Επομένως, το άθροισμα των ληξιπρόθεσμων χρεών στο τέλος του 2009 ήταν 68,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Δεδομένου ότι δεν έχουμε στοιχεία για την ίδια ακριβώς ημερομηνία για τα ληξιπρόθεσμα προς το Δημόσιο, προς τα ασφαλιστικά ταμεία και τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, η άθροιση τους είναι οιονεί αυθαίρετη. Αναγκαία, όμως, για να έχουμε μια κατά προσέγγιση εικόνα του συνόλου των ληξιπροθέσμων στο τέλος του 2009.

12. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ελληνικό ΑΕΠ διαμορφώθηκε το 2009 σε 237,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Επομένως, τα 68,3 δισεκατομμύρια ευρώ του συνόλου των ληξιπροθέσμων στο τέλος του 2009 αντιστοιχούσαν στο 28,8% του τότε ΑΕΠ.

13. Εφόσον, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το σύνολο των ληξιπροθέσμων είναι 219,2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ στο τέλος του 2009 ήταν 68,3 δισεκατομμύρια ευρώ, σήμερα είναι 3,2 φορές πολλαπλάσιο από τότε σε ονομαστικούς όρους.

14. Εφόσον, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το σύνολο των ληξιπροθέσμων αντιστοιχεί στο 124,8% του ΑΕΠ, ενώ στο τέλος του 2009 αντιστοιχούσε στο 28,8% του ΑΕΠ, σήμερα είναι 4,3 φορές πολλαπλάσιο από τότε σε όρους ΑΕΠ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου